ՈՍԿՅԱՆ Համազասպ [ավագանի անունը՝ Անսան, ծնվել է 1895 թվականի հուլիսի 1-ին Խանդաձոր գյուղում (Էրզրումի նահանգի Խոտորջրի գավառակ): Պատմաբան, բանասեր, ձեռագրագետ, մանկավարժ: Վիեննայի Մխիթարյան միաբանության անդամ (1914): Վիեննայի համալսարանի աստվածաբանության դոկտոր (1922): 1928-31-ին՝ Պլովդիվի (Բուլղարիա) Մխիթարյան վարժարանի ուսուցիչ, 1931-37-ին՝ տնօրեն, 1947-60-իև՝ Բեյրութի Մխիթարյան վարժարանի տնօրեն: 1920-ական թթ. աշխատակցել է «Հանդես ամսօրյա» հայագիտական պարբերականին (1887-ից՝ Վիեննայում), եղել նրա խմբագրապետը (1938-46, 1963- 1968): 1932-ին Պլովդիվում հիմնել է «Ուսումնարան» դպրոց, ամսագիրը: Հրատարակել է բազմաթիվ հայագիտական երկեր: Առավել արժեքավոր են Հայաստանի վանքերի պատմությանը վերաբերող աշխատությունները («Վասպուրական-Վանի վանքերը», մաս 1-3, 1940-47, «Սեբաստիայի վանքերը», 1946, «Բարձր Հայքի վանքերը», 1951, «Տարօն-Տուրուբերանի վանքերը», 1953, «Արցախի վանքերը», 1953, «Կիլիկիայի վանքերը», 1957, «Գուգարքի վանքերը», 1960, «Սեբաստիայի, Խարբերդի, Դիարբեքիրի եւ Տրապիզոնի նահանգներու վանքերը», 1962):

Ուսումնասիրել է հայ նախարարական տների պատմությունը, միջնադարյան մատենագիրների կյանքն ու ստեղծագործությունը: «Չորս հայ տաղասացներ եւ անոնց տաղերը» (1966) աշխատությունում ներկայացրել է միջնադարյան բանաստեղծներ Հովհաննես Կարնեցուն, Գրիգոր արքեպիսկոպոս Օշականցուն, Մովսես Կարնեցուն, Մարտիրոս Ղրիմեցուն: Աշխատասիրել և հրատարակել է «Երգ երգոցի առաջին եւ երկրորդ թարգմանութիւնը» (1924), «Սարդիկեի ժողովի հայերեն կանոնները» (1945), Ստեփանոս Ռոշքայի «Ժամանակագրութիւն կամ Տարեկանք եկեղեցականք» (1964), Հովհաննես Ղրիմեցու «Պատմութիւն հռչակաւոր վանից Հաղբատայ» (1965) գործերը, թարգմանել է Զ. Օբերտինսկու «Լեհահայերը եւ անոնց Անդրէաս արքեպիսկո¬պոսը Յազլովիցի մեջ» (1963) աշխատությունը: Հետազոտել և կազմել է «Ցուցակ հայերէն ձեռագրաց Մխիթարեան մատենադարանին ի Վիեննա» (հ. 2, 1964) ձեռագրացուցակը, որը Հ. Տաշյանի համանուն գործի շարունակությունն է: Ափյուռքահայերի համար կազմել է հայկական դպրոց. ձեռնարկներ («Դասագիրք Հայոց պատմութեան», հ. 1-5, 1959-60, և այլն): Թողել 111 անտիպ գործեր («Արարատյան նահանգի վանքերը», «Սյունյաց աշխարհի վանքերը», «Հայ վանքեր ի սփյուռս» և այլն):

Մահացել է 1968 թվականի փետրվարի 25-ին Վիեննայում: 

Գրականության ցանկ

«Ով ով է: Հայեր» հանրագիտարան, հատոր առաջին, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2007:

Երկ. Յովհաննէս Վանական եւ իւր դպրոցը, Վնն., 1922: 

Մատենագրական քննութիւններ, Վնն., 1926: 

Գնունեաց եւ Ռշտունեաց նախարարութիւնները, Վնն., 1952: 

Հայրենի յուշերս. Բեյրութ. 1952: 

Ուսումնասիրութիւններ հայ նախարարութիւներու մասին. Վնն., 1955: 

Ստեփանոս Ռօշքա եւ Մատթէոս Վ. Ջուղայեցի, Վնն., 1968:

 

ՀՀ, ք. Երևան, Ալեք Մանուկյան 1,
ԵՊՀ 2-րդ մասնաշենք, 5-րդ հարկ,
Հեռ.` + 37460 71-00-92
Էլ-փոստ` info@armin.am

Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Կայքի նյութերի մասնակի կամ ամբողջական օգտագործման, մեջբերումների կատարման դեպքում հղումը պարտադիր է` www.armenianlanguage.am